Burkina Faso

Geografie

Het West Afrikaanse land Burkina Faso behoort tot één van de Sahellanden. In het zuiden ligt het in tropisch Afrika. De kaart laat zien dat Burkina Faso aan zes andere landen grenst. Het heeft  een oppervlakte van 274.000 km² (bijna 8 keer groter dan Nederland). Het is één van de armste landen ter wereld.

Geschiedenis
Rond het jaar 1800 wordt er voor het eerst schriftelijk melding gemaakt van dit stukje Afrika. De geschiedenis daarvoor kennen we alleen uit mondelinge overlevering.
Volgens deze overlevering kwam een groot deel van de bevolking uit Ghana en ook uit Mali. Deze immigranten hoorden tot verschillende volkeren.
Er werd ook vroeger al handel gedreven tussen de Sahara en de bewoners van de regenwouden, en daar ligt Burkina Faso tussen in.
De Mossi volkeren stichtten in de 14de eeuw verschillende koninkrijken, een belangrijk koninkrijk was toen Tenkodogo van de beroemde koning Ouédraogo.
Tegen het einde van de 19de eeuw waren er wel 19 onafhankelijke koninkrijken, waarvan Ouagadougou het grootste was.
In die tijd wilden veel Europese landen hun eigen koloniën stichten in Afrika, liefst zo groot mogelijk om zo aan grote hoeveelheden goedkope grondstoffen te kunnen komen voor hun eigen industrie in Europa. Zo wilde Frankrijk een groot koloniaal rijk in Afrika vestigen, van Algerije tot Soedan in het noorden tot Congo in het zuiden. Burkina Faso moest daar ook in opgaan. In 1896 had Frankrijk het grootste gedeelte van Burkina Faso veroverd. Ze noemden dit gebied (samen met Senegal en Niger) Boven-Volta. Deze naam werd gekozen omdat deze landstreek in de buurt of aan de bovenloop van de Volta-rivieren ligt.
De koning van Ouagadougou ging na de verovering door de Fransen in ballingschap en het verzet tegen de kolonisten duurde tot ongeveer 1920.
Senegal en Niger werden aparte koloniën. Boven-Volta moest vooral katoen verbouwen voor Frankrijk.
Tot het eind van de 19^e eeuw is de geschiedenis van Burkina Faso gedomineerd door de Mossi, nog steeds de grootste bevolkingsgroep in het land (50%). Na de komst van de Fransen in 1896 werd het een Franse kolonie. Op 5 augustus 1960 is het toenmalige Opper-Volta onafhankelijk geworden van Frankrijk. De naam Burkina Faso betekent “land van de oprechte mensen”. Deze naam werd op 4 augustus 1984 aan het land gegeven door Thomas Sankara, die precies een jaar eerder door een staatsgreep aan de macht was gekomen en belangrijke hervormingen heeft doorgevoerd. Hij was een zeer geliefd president bij het gewone volk en werd de “Che Guevara van Afrika” genoemd. Helaas werd hij vermoord door Blaise Compaoré, die daarmee de macht greep in 1987 en 27 jaar het land leidde met harde hand. Ondanks deze gewelddadige machtswisseling is de geschiedenis van het land vreedzaam te noemen in vergelijking met andere landen.

                                                                                                                                          

In oktober 2014 braken hevige onlusten uit nadat de wet was aangenomen waardoor de 63-jarige Compaoré zich opnieuw verkiesbaar zou kunnen stellen als president. In 2010 was hij voor de vierde keer gekozen. Sinds 1991 is Burkina Faso weliswaar een democratie, maar voor oppositie was geen ruimte noch voor vrije pers. Na dagen van straatprotesten waarbij tienduizenden mensen in Ouagadougou betoogden tegen de nieuwe wet en zelfs doden vielen, vluchtte de president naar Ivoorkust. Michel Kafando, een ervaren diplomaat en voormalig minister van Buitenlandse Zaken werd aangewezen als interim-president. Verkiezingen werden gepland in oktober 2015.
In september 2015 vond er een coup plaats door de presidentiële garde van ex-president Compaoré. Kafando werd gegijzeld, maar na een week van hevige protesten en bemiddeling van presidenten van de naburige landen werd de coup neergeslagen en werden er op 29 november vrije verkiezingen gehouden. Deze verliepen rustig. Met ruime meerderheid werd Roch Marc Christian Kaboré tot president gekozen. Een sociaal democraat, opgeleid in Frankrijk. De rust keerde weer en de mensen waren hoopvol gestemd…...Tot Burkina Faso opnieuw wereldnieuws werd door een terroristische aanslag die plaatsvond op vrijdagavond, 15 januari 2016, in de hoofdstad Ouagadougou. De gijzelingsactie in hotel Splendid en de aanslag in Café Capuccino kostte 30 mensen het leven. Veel buitenlanders die zich hadden ingezet voor het land werden het slachtoffer.

Samenleving
Dat Burkina Faso uit veel verschillende volkeren bestaat blijkt uit bijgaande kaart.
   
Hierop zijn alleen nog maar de grootste bevolkingsgroepen weergegeven. De Mossi zijn het talrijkst; ongeveer 50 % van de inwoners is Mossi. Daarnaast zijn er nog zo’n zestig andere bevolkingsgroepen met vaak een eigen taal, gebruiken, bouwstijl, ed. Vandaar dat het wel praktisch is om het Frans als officiële taal te gebruiken. Maar de meeste mensen spreken naast Frans ook Moore, de taal van de Mossi.
Vergeleken bij veel andere afrikaanse landen is de samenleving in Burkina Faso vreedzaam. Er wordt wel gezegd dat de Burkinezen hun geschillen door middel van zogenaamde plaagrelaties of plaisanteries op een ontspannen manier bespreekbaar maken en vaak oplossen. Misschien is Burkina Faso daardoor wel zo rustig en zonder burgeroorlogen, dit in tegenstelling tot veel andere landen in de regio.
80 tot 90 % van de Burkinezen woont op het platteland. Hier proberen ze met akkerbouw en veeteelt in hun bestaan te voorzien. Dat levert meestal te weinig op. Vandaar dat veel mensen als gastarbeider in de buurlanden gaan werken en dan wat van hun verdiende geld naar de familie thuis sturen.
De bevolking is ongelijk over het land verspreid. In het midden woont ongeveer  50 % van de bevolking, voornamelijk afkomstig van de Mossi bevolkingsgroep.
In het noorden, de Sahel (woestijnachtig) en in het zuidwesten (regenwouden) wonen naar verhouding weinig mensen.
Burkina Faso telt ongeveer 8000 dorpen, die meestal weer onderverdeeld zijn in verschillende wijken.  Elke wijk bestaat dan weer uit meerdere erven. Op één zo’n erf wonen vaak een aantal gezinnen van eenzelfde familie.                                                                                                                                                                

Bij de Mossi staan op een traditioneel erf meestal huizen/hutten met een rond grondplan en daken van stro. De huizen staan in een cirkel en zijn door een lemen muur of een afscheiding van matten onderling met elkaar verbonden. Buiten het erf staan vaak de graanschuren, die van stromatten gemaakt worden. Wanneer mensen als seizoenwerker of gastarbeider in bijvoorbeeld Ivoorkust wat geld hebben kunnen sparen, bouwen ze het liefst rechthoekige huizen met een dak van golfplaten. Op een Mossi-erf wonen soms wel tientallen personen. De oudste man is meestal ook het familiehoofd. Elk gezin heeft vaak een eigen lapje grond, waarvoor de vrouwen verantwoordelijk zijn. Daarnaast hebben families meestal een gemeenschappelijk veld dat wat verder weg ligt en waarop iedereen moet meehelpen.
Op de velden vlak bij het erf wordt vooral mais, gierst en tabak geteeld. De velden verder weg (in de zogenaamde brousse) worden gebruikt om er bonen en pinda’s te verbouwen,                                      
maar ook wel sesam, katoen en rijst. In het regenseizoen moet iedereen op het land werken. Sommigen bouwen een tijdelijk hutje bij het veld in de brousse en blijven daar dan ‘s nachts
om te voorkomen dat er wilde dieren of kuddes op het land komen.
Er wordt geoogst in het droge seizoen, na de oogst is er veel minder werk. De mensen hebben nu tijd over zodat er gelegenheid is om te feesten. Bij het kitoose-feest wordt het eerste bier van de nieuwe oogst gebrouwen.
Dit is ook de tijd, waarin getrouwd wordt. Men gaat nu veel op stap, naar de markt of naar familie. Dat is belangrijk, want de familie geeft sociale zekerheid. Bij ziekte, voedseltekort of geldnood doen familieleden een beroep op elkaar. Zo geven familiebanden ook verplichtingen. De rechten en plichten houden niet op bij de dorpsgrens, ze gelden ook voor familieleden die verder weg wonen of voor migranten. Naast familiebanden zijn vriendschappen erg belangrijk om zaken te regelen.

Bevolking   
De bevolking bestaat uit ongeveer 17 miljoen inwoners.  Ongeveer 50 % van de mensen is onder de 15 jaar. Niet meer dan 3 % van de mensen is 65 jaar of ouder. Gemiddeld worden de mensen niet ouder dan ong. 55 jaar. De kindersterfte is erg hoog; een op de negen kinderen overlijdt in het eerste levensjaar. De meeste kinderen overlijden aan tropische ziekten zoals malaria en verder aan longziekten (o.a. tuberculose) , diarree en mazelen. Hooguit de helft van de kinderen wordt ingeënt omdat veel ouders dat niet kunnen betalen. De ziekte Aids is onder de volwassen bevolking een groot probleem. De regering doet veel aan voorlichting om verspreiding van de ziekte te bestrijden. Ebola is hier niet voorgekomen.De gezondheidsvoorzieningen in Burkina Faso zijn slecht: er is 1 huisarts per 29000 inwoners en 1 apotheek per 160000 inwoners. Met name plattelandsbewoners hebben moeilijk toegang tot de gezondheidszorg. Er is een groot tekort aan gezondheidsposten, hulp- en verbandmiddelen, materiaal en ziekenvervoer.

Klimaat / Economie
Burkina Faso heeft in de noordelijke helft een warm steppeklimaat en in de zuidelijke helft een zogenaamd tropisch savanneklimaat.
Het is er overwegend heet en droog. De gemiddelde temperatuur is in de koele periode van december tot februari 26°C, maar in de hete periode van april tot mei kunnen temperaturen oplopen tot 45°C. Het regenseizoen is van juni tot en met september.  In die periode valt er 102 tot 200 mm regen. De overige maanden valt er geen regen. Alleen het uiterst zuidwestelijke deel van Burkina Faso heeft een regenseizoen van 6 maanden, hier is het landschap aanmerkelijk groener en vindt men hier en daar tropisch regenwoud. Ter vergelijking, in Nederland valt er per jaar 750 tot 850 mm regen.

     
De droogte is een groot probleem: gewassen groeien te weinig en de vruchtbare grond verwaait. Dit komt voor een deel door het kappen van struiken en bomen. De inwoners hebben grote gebieden ontbost omdat ze het hout nodig hebben om hun vuurtjes en fornuizen aan de gang te houden. Waar bossen verdwenen zijn, verdroogt de grond en wordt zo onbruikbaar.
Economie
Burkina Faso hoort bij de vijf armste landen van de wereld. Het grootste deel van de bevolking probeert te leven van de opbrengst van akkerbouw en veeteelt. Dit levert vaak te weinig op om in eigen behoeften te voorzien. Burkina Faso moet dan ook levensmiddelen importeren. Het belangrijkste landbouwproduct is katoen. In de katoenteelt vinden 2 miljoen mensen werk en katoen levert 75 % van de totale inkomsten (= Bruto Nationaal Product) van Burkina Faso. De resterende 25 % komt uit de industrie en goudwinning. De industrie is heel klein en bestaat hoofdzakelijk uit bedrijfjes die landbouwproducten verder bewerken.
De goudwinning gaat nogal primitief in z’n werk; er wordt ongeveer 1000 kg per jaar gewonnen. Kinderen moeten vaak meewerken in erbarmelijke omstandigheden.